Phật giáo nhập thế ở Việt Nam - Những vấn đề đặt ra

Abstract

Trước khi đi vào bàn đến sự nhập thế của Phật giáo, chúng ta phải thông suốt với nhau thuật ngữ nhập thế. Về mặt ngữ nghĩa, hiểu một cách đơn giản (nôm na), nhập thế là đi vào cuộc đời (thế gian), xuất thế là đi ra ngoài cuộc đời (thế gian). Với ý nghĩa triết học (đặc biệt triết Đông),xuất thế và nhập thế là hai thế giới quan, nhân sinh quan khác nhau. Triết học của Lão Tử, xuất thế được hiểu là đạovô vi, tức là, nhìn thực tại không chỉ ở những hiện tượng hữu hình mà các giác quan của chúng ta có thể nhận biết được, mà còn phải chú ý đến cái bản thể ẩn sau sự vật hữu hình đó, Lão Tử gọi là Đạo. Còn nhập thế có thể hiểu như phạm trù hữu vi, thừa nhận sự vật hữu hình là tồn tại thật. Triết học của Khổng Tử, nhập thế và xuất thế là thái độ Hành xử và Xuất xử (Dụng chi tắc hành, xả chi tắc tàng), tức là, bậc quân tử phải có ước vọng, chí hướng làm nên một sự nghiệp lớn để thoả chí, thỏa danh, thoả tài, nhưng không xem danh vọng là mục đích tối thượng của cuộc đời và tìm mọi cách để đạt được nó, sau khi đã có được thành tựu viên mãn có thể sẵn sàng ẩn tàng, xuất xử vui thú điền viên, đạm bạc, làm bạn cùng cỏ cây, hoa lá.